بررسی منتخبی از نگاره های قصص قرآنی با رویکرد آیکونوگرافی

نگارگری ایرانی هنری است پیچیده و دارای لایه های مختلف، که نگاه سطحی و صرفا ظاهری به آن باعث پنهان ماندن بسیاری از معانیآن خواهد شد. استفاده از رویکردهای جدیدی مانند آیکونوگرافی، برای مطالعه نگارگری، میتواند زوایای پنهان این آثار را برای مخاطبان آشکار سازد. از آنجا که مضمون بسیاری از آثار نگارگری ایرانی مضامینی، مذهبی و عرفانی است، لذا در این پژوهش، تعدادی از نگاره های قصص قرآن، با این رویکرد مورد مطالعه قرار گرفته است. برای این بررسی، ابتدا مبانی نظریآیکونوگرافی، شرح داده شده است. رویکردی که در سه مرحله توصیف ، تحلیل و تفسیر سعی دارد به معنای ذاتی و محتوایی آثار هنری برسد. برای رسیدن به این منظور، پژوهشگر باید با ترکیب داده های مختلف، از حوزه های مختلف، به بازسازی شرایط خلق اثر بپردازد. به همین منظور، در ابتدابطور مختصر، شرایط سیاسی و فرهنگی- هنری،کههمزمان با تصویرسازینسخ فالنامه و قصص الانبیاء بوده - و این نگاره ها از میان آنها انتخاب شده- توضیح داده شده و در ادامه به معرفیمبسوط این نسخ و شرایط شکل گیری آنها پرداخته شده است. در پایان پژوهش، به تحلیل منتخبی از نگاره های قرآنی این نسخ، با رویکرد آیکونوگرافیاختصاص دارد. تحلیلها نشان میدهد، در کنار روایتی که از قصه های قرآنی ارائه شده اند، نمادپردازیهایی خاص و اشاراتی ضمنی و پنهانی در آثار وجود دارد که بیانگر باورهای عرفانی و اسطوره ای و نیز برخی مسائل سیاسی و اجتماعی آن دوران، از قبیل اوضاع دربار، وضعیت معیشتی هنرمندان، مهاجرت آنها به کشورهای همسایه و ... است. واژه های کلیدی: قصص قرآن. قصص الانبیاء. فالنامه تهماسبی. آیکونوگرافی.